Ladyboye: Trzecia płeć w Tajlandii

Z czym kojarzy ci się Tajlandia? Wiem co odpowiesz! Na pewno wspomnisz o rajskich plażach, palmach, dobrym jedzeniu, świątyniach, posągach Buddy i o skuterach. A potem powiesz mi z lekką ironią o klubach go-go i ladyboyach. Może nawet mrugniesz do mnie i powiesz mi, że tych ostatnich ciężko odróżnić jest od kobiet i mężczyznom, szukającym romansu w nocnych lokalach, łatwo jest popaść w ‘pułapkę’ i zakończyć imprezę w objęciach kobiety, która oprócz niskiego głosu posiada również jabłko Adama.

“Jak zamieszkać w Tajlandii – poradnik praktyczny” to książka dla tych, którzy myślą o wyjeździe i zamieszkaniu w tropikach. Dowiesz się z niej jaka wiza będzie dla ciebie najlepsza, co możesz legalnie robić w Tajlandii, jak znaleźć mieszkanie i jak z łatwością osiąść w tropikach na stałe. Już dzisiaj pomogę ci spełnić marzenia. Dowiedz się więcej! →

W Tajlandii można zobaczyć je wszędzie: w urzędach, w sklepach, na ulicach, w szkołach, świątyniach i restauracjach. Ci transpłciowi mężczyźni z czasem stali się jedną z wizytówek Tajlandii i dla turytów stanowią oni nie lada zagadkę. Przyjezdni w takim stopniu interesują się ladyboyami, że hasło ‘why are there so many ladyboys in Thailand’ jest jednym z najczęściej googlowanych haseł w internecie jeżeli chodzi o tajską tematykę. Nie ma co się dziwić, Tajlandia jest chyba jedynym krajem na świecie, gdzie widok ladyboyów nikogo nie dziwi i są one normalnie funkcjonującymi członkiniami społeczeństwa.

Ale dlaczego jest ich tutaj tak wiele? Czy faktycznie Kraina Uśmiechu jest aż tak tolerancyjna? Jak się żyje osobom transpłciowym w kraju, gdzie posiadanie dzieci i własnej rodziny uważane jest za priorytet? Czy muszą one walczyć tutaj o swoje prawa w taki sam sposób jak w Europie?

Ladyboy, kathoey czy transwestyta?

Ladyboy to potoczna nazwa, używana przeważnie przez turystów, w stosunku do transpłciowej kobiety, czyli do osoby, która urodziła się mężczyzną, ale utożsamia się jako kobieta. Tajowie określają je jako ‘kathoey’. Słowo to pochodzi z języka kmerskiego i w dowolnym tłumaczeniu oznacza właśnie ‘ladyboya’ – kobietę-chłopca. Słowo ‘kathoey’ jest również używane aby odróżnić kobiety transpłciowe od mężczyzn i kobiet. Przez to też większość tajskiego społeczeństwa uważa ladyboyów za trzecią płeć. Wiele kathoey preferuje właśnie to określenie, twierdząc, że jest ono mniej lekceważące i wyraża więcej szacunku.

Dlaczego w Tajlandii jest tyle ladyboyów?

W mojej szkole, gdzie uczyłam młodzież od 12 do 20 lat, w każdej klasie była przynajmniej jedna ladyboy. Na straganie, gdzie regularnie kupuję owoce, obsługuje mnie zawsze perfekcyjnie wymalowana kobieta, której ręce są ewidentnie zbyt duże i której głos jest zbyt niski. Recepcjonistka w moim budynku to też ladyboy. W nocnych klubach, w agencjach turystycznych oraz w restauracjach – ladyboyów można zobaczyć niemal wszędzie. Skąd więc się biorą?

Kiedyś powiedziano mi, że jeżeli w tajskiej rodzinie rodzi się chłopiec i od samego początku wykazuje cechy kobiece, bawi się lalkami zamiast samochodami i woli spędzać czas z dziewczynkami, to podaje się mu hormony od 7go roku życia aby pomóc mu zmienić płeć. Ciężko było mi w to uwierzyć i obojętnie jakbym na to nie patrzyła, wydawało mi się to po prostu szokujące. Prawda okazała się być jednak nieco inna.

Bez względu na to czy w Tajlandii mieszkasz, czy wybierasz się tam na nieco dłużej, potrzebujesz ubezpiecznia. SafetyWing to ubezpieczenie, które pokrywa koszty nagłych wypadków i przewlekłych zachorowań. Sprawdź ich ofertę.

Tylko w naprawdę pojedynczych wypadkach i w bardzo nielicznych rodzinach, dzieciom podaje się hormony. W pozostałych przypadkach to dzieci w wieku dojrzewania podejmują decyzję o zmianie płci. Hormony są w Tajlandii ogólnodostępne, bez recepty. Wielu chłopców, którzy w wieku 13-15 lat odkrywa, że są gejami, zaczyna je brać bez wiedzy rodziców. Chcą być bardziej kobiecy, bardziej podobać się mężczyznom i wyróżniać się z tłumu. Często też są pod wrażeniem innych ladyboyów, które występują w telewizji i w filmach. Z czasem u niektórych pojawia się pragnienie całkowitej zmiany płci, inni zachowują męskie organy rozrodcze ale chcą nadal ubierać się jak kobiety, jeszcze inni nakładają tylko make up, ale ubiór zachowują typowo męski.

Rodzice raczej nie reagują kiedy ich syn zaczyna się malować i zachowywać jak dziewczynka. Przyjmują to jako rzecz oczywistą. W Tajlandii tzw. ‘wychodzenie z szafy’ nie odbywa się przy fanfarach lub (jak to częściej bywa na zachodzie) przy załamywaniu rąk i wyrzekaniu się swoich potomków. Osoby transpłciowe są po prostu akceptowane i powszechnie tolerowane. Z tego względu osoby o odmiennej orientacji seksualnej posiadają wolność wyrażania siebie.

Współczesna komercjalizacja zjawiska ladyboyów również sprawiła, że są one bardziej widoczne i zauważalne. Kabarety, gdzie występują mężczyźni, wyglądający piękniej niż niejedna kobieta, są w Tajlandii jedną z popularnych atrakcji turystycznych i znajdują się w każdym większym ośrodku miejskim.

Dlaczego kathoey są tolerowane w tajskim społeczeństwie?

Wytłumaczenia dlaczego tak bardzo toleruje się w Tajlandii inne orientacje seksualne, w szczególności osoby transpłciowe, można szukać w tajskim buddyzmie. Wbrew temu co sądzą przyjezdni, tutejszy buddyzm jest niezwykle skomplikowany. Tajowie nie wierzą tylko w oświeconego Buddę i jego filozofię, ale także w przeróżna bóstwa, duchy oraz piekło i niebo. Te dwa ostatnie aspekty tutejszej religii rządzą się swoimi prawami i każde z nich ma swoje poziomy, gdzie można trafić zależnie od typu grzechu. A więc, za pewne przewinienia, takie jak np. morderstwo, czekają ludzi niewyobrażalne katusze na samym dole piekła. Za mniejsze występki, takie jak np. prostytucja czy nie opiekowanie się ciężarną żoną, grozi coś bardziej znośnego a mianowicie odrodzenie się jako chłopiec, który chce zostać dziewczynką. Tajowie wierzą, że kathoey to grzesznicy, którzy próbują odkupić swoje winy.

Pierwsze pisma buddyskie również wspominają 3 płcie: mężczyznę, kobietę i kathoey. Religia więc oficjalnie wymienia trzecią płeć i przyzwala na jej istnienie.

Ze względu jednak na to, że ladyboye to grzesznicy, którzy musieli czymś zasłużyć sobie na taki los, Tajowie traktują je z politowaniem. Według tutejszej wiary urodzenie się kathoey nie wróży szczęśliwego życia.

Pozycja ladyboyów w tajskim społeczeństwie

Z pozoru mogłoby się wydawać, że ladyboye są powszechnie tolerowane i że nie ma tu miejsca na dyskryminację, którą widać w niektórych europejskich krajach. Wielu ekspatów i turystów przywołuje przykład Tajlandii jako kraju otwartego, gdzie wszelkie orientacje seksualne mają prawo bytu.

Nie jest tak jednak do końca.

Buddyzm co prawda wymienia kathoey jako trzecią płeć i przyzwala na jej istnieje, co nie przeszkadza mnichom pouczać je o tym kim powinny być. ‘Nie możemy zmienić wszystkich’ powiedział jeden z mnichów w wywiadzie dla The Telegraph ‘ale możemy kontrolować ich zachowanie i pokazać im, że urodzili się mężczyznami, a nie kobietami’. Niektóre z klasztorów oferują nawet program, gdzie stroskani rodzice mogą oddać swoje dzieci aby te przeszły szkolenie jak być znowu mężczyzną.

Kathoey traktuje się w Tajlandii jako obywateli drugiej kategorii. Nie wyszydza się ich odmienności, ale ich rola sprowadzana jest prawie wyłącznie do rozrywki. Oprócz zawodów takich jak makijażystka, fryzjerka czy tancerka w jednym z kabaretów, ladyboyom trudno jest dostać pracę.

W Tajlandii służba wojskowa jest obowiązkowa. Tylko zdrowi mężczyźni mogą służyć w armii. Ladyboye w dokumentach zarejestrowane są jako mężczyźni, a więc ten obowiązek obejmuje także i je. Problemy pojawiają się wtedy, kiedy na komisje przychodzą w makijażu i w mini sukienkach. Obecne prawo kwalifikuje je nie tylko jako niezdolne do służby wojskowej, ale również jako osoby niepełnosprawne umysłowo. Z taką informacją w dokumentach niemożliwością jest znalezienie dobrze płatnej pracy. Dlatego wiele kathoey ucieka się do prostytucji lub występowania na scenie.

Kiedy już zdarzy się, że ladyboy dostanie pracę to przeważnie jest to stanowisko nisko-płatne, z którego niemal niemożliwością jest awansować. Jednym z wyjść jest stonowany make up, krótsze włosy i noszenie spodni.

Niedawno głośno było o szefie pewnej stacji telewizyjnej, który zgodził się pojawić w jednym ze swoich programów i przyszedł ubrany jako kobieta. Mimo, że jego orientacja seksualna była wszystkim dobrze znana i widziano go nie raz jak w szpilkach wchodził do klubów nocnych w Bangkoku, to jego pojawienie się w pracy w makijażu i w sukience wzbudziło wiele kontrowersji. Do tamtej pory musiał zachowywać pozory. Osobie wysoko postawionej nie wypada być kathoey.

Osoby transpłciowe nie mają więc łatwego życia w Tajlandii. Jak przystało jednak na prawdziwe Tajki, swoje niepowodzenia i trudności znoszą z uśmiechem na twarzy, obracając wszystko w żart i zabawę, bo tylko w ten sposób mogą przetrwać w społeczeństwie, które tylko je toleruje ale w pełni nie potrafi zaakceptować. Powoli w Tajlandii pojawiają się głosy obrońców i obrończyń praw osób homoseksualnych i transpłciowych. Same kathoey zaczynają mówić o tym co musi zmienić się w ich kraju aby mogły w pełni cieszyć się przywilejami, które przysługują innym. Przed nimi jednak długa droga i wiele bitew, które będą musiały stoczyć.