Spirit Houses, czyli tajskie domki dla duchów

Tajlandia to kraj, gdzie filozofia buddyjska miesza się z mistycyzmem i przesądami. Do złotych świątyń, które widać tutaj na każdym kroku, ściągają codziennie wierni, aby modlić się do złotych posągów Buddy, składać podarki przeróżnym bóstwom i odprawiać obrzędy w celu pozbycia się niepowodzeń i przyciągnięcia do siebie szczęścia i bogactwa.

Tajowie są bardzo przesądni i silnie wierzą w duchy i w mistyczną energię, która jest wszędzie i która może sprawić, że życie danej osoby potoczy się w ten czy w inny sposób. Jednym z przejawów tej wiary są tzw. phi houses, czyli domy dla duchów (słowo phi oznacza ducha), które zobaczyć można wszędzie. Każdy budynek, sklep, czy stare drzewo ma swój dom.  Stojący obok phi house, czy inaczej po angielsku spirit house wygląda jak kolorowy domek – zabawka. Przyozdobiony jest on przeważnie kwiatami i otoczony miskami z owocami oraz szklankami, wypełnionymi czerwonym płynem.

W każdym turystycznym przewodniku znajduje się wzmianka o spirit houses. Przeważnie koncept ten wyjaśniony jest bardzo prosto – domy te stawia się, aby duchy miały gdzie zamieszkać i, aby nie przeszkadzały domownikom i nie przynosiły im nieszczęścia. Jest to bardzo dobre wytłumaczenie, acz bardzo uproszczone. Okazuje się bowiem, że za tymi pięknymi, małymi budowlami kryje się o wiele więcej.

Rodzaje domków

Domki dla duchów w Tajlandii obecnie produkuje się w fabrykach i sprzedaje w przydrożnych sklepach. Wykonane są one z cementu i metalu. Dawniej wyrabiano je z drewna i do tej pory na wsiach i dalekich prowincjach można spotkać pięknie wykonane, drewniane phi houses. Wygląd i rozmiar danego domu zależy od zamożności właściciela posesji. Bardzo często przy wielkich centrach handlowych, lub instytucjach rządowych, phi house wygląda imponująco i jest zawsze sporych rozmiarów. Kolor domu ustalany jest przez odczytanie wykresu astrologicznego przez mnicha lub wróżbitę.

Domki postawione są na betonowych pilarach. Jeżeli przyjrzymy się bliżej to na pewno zauważymy, że niektóre z nich stoją na 4, a niektóre na jednej nodze. Te na czterech przeznaczone są dla tzw. pana domu, ducha, który panuje w danym domostwie i który może przynieść danej rodzinie, czy biznesowi, szczęście lub niepowodzenie.

Domki stojące na jednej nodze ustawione są nieco wyżej od tych na czterech i wyglądają nieco bardziej dystyngowanie. W środku znajdziemy figurki starszej pani i starszego pana (dai yaai), które są uosobieniem przodków danego domostwa. Obok zawsze stawia się drugi dom, w którym znajduje się figurka hinduskiego anioła stróża (saan pha phum), trzymającego w ręce miecz i torbę z pieniędzmi lub złotem. Saan Pha Phum pochodzi z niebios i jego zadaniem jest chronić dom i jego mieszkańców, oraz przynosić im szczęście i dobrobyt.

Postawienie phi house nie jest proste i odbywa się podczas specjalnej buddyjskiej ceremonii. Najpierw wykopywany jest dół o głębokości około 2 metrów. Wrzuca się do niego monety, amulety i kamienie, które odpowiadają kolorom planet. Pali się przy tym kadzidła, a zaproszony mnich odprawia modły i błogosławi miejsce, w którym ma być postawiony domek phi.

Jeżeli z jakiegoś powodu dom musi zostać usunięty, również zostaje zwołana w tym celu specjalna ceremonia. Taki domek przenosi się wtedy do świątyni, stawia koło wielkich drzew lub składa się na specjalnie ku temu przeznaczonych cmentarzach, skąd nie można ich usuwać.

Ofiary ze zwierząt a truskawkowa Fanta

Na pewno zastanawiacie się po co składa się przy domkach ofiary z czerwonych napoi i owoców. Czerwony napój to nic innego jak truskawkowa Fanta. Może wydawać się to nieco dziwne, ale czerwony kolor napoju symbolizuje tutaj krew i zastępuje ofiary ze zwierząt, które kiedyś składano niemal codziennie. Krew w kulturze tajskiej oznacza życie. To dzięki niej rodzimy się i umieramy, a więc to także ona może przynieść nam dobre plony i użyźnić ziemię. W Tajlandii wierzy się, że przez krew łączymy się ponownie z matką ziemią. Dlatego tak ważne w Tajlandii były ofiary z żywych zwierząt. Zwyczaju tego zabronił Król Rama I i od tego momentu krew zastępowano przeróżnymi wynalazkami, aż do momentu kiedy na rynek weszła truskawkowa Fanta! Dzisiaj, przy większych ceremoniach, nie zabija się zwierząt, ale największą ofiarę stanowią świńskie głowy, które później konsumuje się na suto zakrapianych imprezach.

Owoce i napoje są ofiarami dla duchów w podziękowaniu za powodzenie lub w prośbie o ochronę i nie nękanie mieszkańców. Ofiary składane są codziennie rano. W czasie porannej modlitwy pali się również kadzidełka, które odpędzają złą energię. Po całym dniu owoce oddaje się bezdomnym, zwierzętom lub, w ostateczności, wyrzuca. Napoje zawsze są wylewane.

Domki dla duchów – ceremonie i przesądy

Każdy phi house jest pielęgnowany i dba się o to, aby stały przy nim świeże owoce i kwiaty. W biurach i apartamentach rolę opiekuna odgrywają strażnicy. Któż inny może tak dobrze opiekować się duchami, które mają nas strzec jak nie ochroniarze i strażnicy posesji? W porannych ceremoniach mogą brać udział pracownicy i mieszkańcy danego budynku, jeżeli chcą, ale nie jest to wymagane.

Z domkami wiążą się także inne tradycje. I tak na przykład, jeżeli właśnie wprowadziłeś się do nowego mieszkania i na posesji znajduje się już domek phi, to dobrze jest udać się do niego, zapalić 9 kadzideł i pomodlić się do duchów, oraz do Buddy o szczęście i powodzenie.

Podobnie, kiedy u kogoś zostajesz na noc, przed pójściem spać powinieneś poprosić duchy o błogosławieństwo. Taka mała, wieczorna ceremonia jest także swego rodzaju przedstawieniem się duchom i uspokojeniem ich, że jesteś tutaj tylko gościem i prosisz ich o spokojny sen i pozwolenie na przenocowanie.

Domki phi to jeden z dowodów na to jak wielką rolę w życiu Tajów odgrywa religia i jak bardzo przeplata się ona tutaj z rytmem dnia codziennego. Są one nieodłączną częścią krajobrazu, która czyni Tajlandię tak kolorową i fascynującą dla przyjezdnych. Jeżeli wybierasz się do Krainy Uśmiechu to przypatrz się dokładnie jak wyglądają takie domki, zaglądnij do paru, przypatrz się dekoracjom i składanym ofiarom. Pozwoli ci to na bliższe poznanie lokalnej kultury i lokalnych wierzeń.